Voor welke banen leiden we eigenlijk op? Waarom het onderwijs voor onze kinderen nú radicaal moet veranderen in het AI-tijdperk.

Nu AI met verbluffende snelheid repeterende, voorspellende én rationeel-logische taken overneemt, moeten we onszelf de vraag durven stellen: waarom leiden we kinderen nog steeds op voor banen die straks niet meer bestaan? Dit moet anders. Meteen.

De belofte van technologie is efficiëntie. Slimmer. Sneller. Goedkoper. Maar wat blijft er over voor de mens? Juist dát wat niet te coderen is: context-overstijgende creativiteit, ethisch oordelen, interdisciplinaire verbindingen, emotioneel afstemmen, strategisch handelen, betekenisvol communiceren, etc. Niet de vakjes afvinken, maar de verbanden leggen. Niet focussen op de uitkomst, maar op het proces.

Samen de ethische en strategische regisseur zijn
De toekomst vraagt om radicaal ander onderwijs: mensen die zichzelf kunnen blijven uitvinden. Een leven lang kunnen en willen leren. Die mee kunnen bewegen met verandering. Die kunnen voelen, reflecteren, vertrouwen en kunnen verbinden met andere mensen, om samen de ethische en strategische regisseur te zijn van nieuwe AI-technologieën. Opleiden voor het leven dus, niet voor de arbeidsmarkt. Want de banen van morgen bestaan vandaag nog niet. Maar de vaardigheden die we ervoor nodig hebben wél: kritisch denken, moreel kompas, verbeeldingskracht, aanpassingsvermogen, leervermogen, etc. We moeten ons richten op ‘menselijk meesterschap’, zoals ik vaker verkondig aan iedereen die het horen of lezen wil.

En daar wringt het. Want veel onderwijssystemen zijn nog gebouwd op voorspelbaarheid, toetsbaarheid en controle. Ze belonen het juiste antwoord in plaats van de juiste vraag. En dus leveren we vaak jonge mensen af die ‘functioneel’ zijn, maar niet de echte leerhonger hebben die samen met het vermogen om te laveren door complexiteit essentieel is in het AI-tijdperk. Die in staat zijn diep inzicht te verwerven in hun zijn, doen en laten, en hun positie in het grotere geheel.

Dat moet dus anders. Vandaag nog, want AI versnelt als een razende. We hebben onderwijs nodig dat jonge mensen helpt meer mens te worden. Dieper, breder, rijker. Onderwijs waarin je leert om met onzekerheid om te gaan, vragen te stellen, om verantwoordelijkheid te nemen, om niet weg te lopen voor pijn of verschil. Waar je oefent in het voeren van moeilijke gesprekken en debatten. Waar je leert vertrouwen op je intuïtie, én weet wanneer je die moet bevragen. Waar je leert keuzes maken, niet uit angst, maar vanuit goed doordachte waarden. En waar je leert omgaan met AI-tools.

Dit vraagt om een ander curriculum, andere beoordelingscriteria, een andere indeling van klassen en andere technologische middelen in de klaslokalen. Het voorbereiden van de volgende generaties op werken en leven met kunstmatige intelligentie, vanuit een bewuste, mensgerichte en richtinggevende positie, is geen luxe, maar onze morele verplichting.

Uitgelichte afbeelding: gegenereerd via Gemini